Uygur Ve Diğer Devletler

Uygur Devleti (Dokuz Oğuzlar)

• Kurucusu: Kutluk Bilge Kül Kağan
• Devlet Yönetimi: Tağlaklar Sistemi (yönetimde teşkilat yapısı).
• En Parlak Dönem: Moyen-Çor Kağan zamanı.
• Siyasi Birlik Sağlayıcısı: Moyen-Çor, Uygurlar arasında siyasi birliği sağladı.
• Din Değişimi: Bögü Kağan döneminde Maniheizm dini benimsendi.

Yıkılışı ve Sonrası

• Yıkılış Sebebi: 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkılmıştır.
• Devam Devleti: Uygurların bir kısmı Karahanlılar döneminde etkili olmuştur.

Ekonomik ve Kültürel Özellikler

• Para Birimi: Tandu, Kanda, Kuanpo-Cav isimli paralar kullanıldı.
• Kültürel Katkılar:
  • Avrupa’ya üzengi ve Türk sanatını tanıttılar.
  • Sine Uşi ve Karabalgasun Yazıtları, Uygurlara ait önemli eserlerdir.

Hazarlar

• Hazar Barış Dönemi (Pax Khazarica): Uzun süre bölgedeki huzuru sağladılar.
• Özellikleri:
  • İslam ordularının Kafkasya’ya girişini engellediler.
  • 7 kişilik mahkeme sistemiyle farklı dinlerden hakimler görev aldı.
  • Orduları ücretli askerlerden oluşuyordu.
• Başkentler: Belencer ve Saray.
• İbn-i Fadlan: İtil Bulgarları ve Hazarlarla ilgili önemli bilgiler aktarmıştır.

Peçenekler

• Türk tarihinde önemli roller üstlendiler:
  • Çaka Bey‘e Bizans karşısında yardım ettiler.

Kıpçaklar (Kumanlar)

• Codex Cumanicus: Kıpçaklar hakkında bilgiler içeren eser.
• Savaşlar:
  • Ruslarla (İgor Destanı’nda bahsedilir) ve Oğuzlarla (Dede Korkut hikayelerinde geçer) mücadele ettiler.
• Altın Orda Devleti’nin Türkleşmesi: Kıpçaklar önemli katkıda bulunmuşlardır.

Sabirler

• Anadolu’ya akın yapan ikinci Türk devleti olarak bilinirler.