İskitler – Sakalar
- İran, Şehname destanlarına konu oldular.
- Alp Er Tunga → Afrasiyab.
- Şu Destanı → İskender’in Asya seferlerini anlatır.
- Devlet kuramadılar.
- Anadolu’ya akın düzenlediler.
- Türkiye → Orta Asya, Bizans kaynakları:
- Türkler hakkında bilgi veren → Çin, Arap, Fars, Bizans.
- İlk “Türk” → Orhun Kitabeleri.
- Cüveyni → Tarih-i Cihangüsa.
Kültür Merkezleri
- Anav → İlk Türk kültür merkezi. İlk defa burada tarım yapıldı.
- Karasuk → Demir işlenen merkez.
- Tagar → En gelişmiş kültür merkezi.
- Hayvancılık temel geçim kaynağı.
- Toprağa dayalı bir yaşam olmadığı için feodal yapı yok.
Asya Hun Devleti
- Tarihte ilk Türk devleti.
- Ötüken → Başkent.
- Tanhu ve Şanyu unvanı kullanıldı.
- Pai-Teng Seferi sonucu Çin’i vergiye bağladılar.
- İlk Türk siyasi birliği → Mete Han.
- Hohanyeh (Ho-han-yeh) – Çiçi → Ülke ikiye ayrıldı.
- İkili teşkilat ve kurultay ilk defa görüldü.
- Para, ilk defa değişim aracı olarak kullanıldı.
- Kürk satar ve ipek alırlar Çin’de yaygındı.
NOT:
Hun Devleti yıkıldı. Bu süreçte Töbağaç, Akhun ve Avar devletleri kuruldu.
Akhunlar (Eftalitler)
- Afganistan bölgesinde kurulmuşlardır.
- Sasanilerde çıkan “Mazdek İsyanı”nı bastırmışlardır.
- İpek Yolu’nu etkin bir şekilde kullanmışlardır.
- I. Köktürk Kağanlığı döneminde İstemi Yabgu, Sasanilerle ittifak yaparak Akhunlar’a son vermiştir.
Avrupa Hun İmparatorluğu
- Anadolu’ya akınlar düzenleyen ilk Türk devleti olmuştur.
- Uldız (öldü) → Teşkilatlı bir yapı oluşturmuş ve tam bağımsız bir politika izlemiştir.
- Dış politikada büyük bir başarı göstermiştir.
- Anadolu’ya yerleşme amacıyla akınlar düzenlemiştir.
Önemli Liderler:
- Kanaton, Rua, Atilla ve Bleda birlikte hareket etmişlerdir.
- Rua döneminde Doğu Roma, vergiye bağlanmıştır.
Atilla Dönemi:
- Doğu Roma ile Margos ve Anatolyus Antlaşmaları yapılmıştır.
- Doğu Roma, suikast girişiminde bulununca vergi iki katına çıkarılmıştır.
- Batı Roma’ya düzenlenen Galya ve İtalya seferlerinde, Papa I. Leo’nun ricası üzerine geri çekilmiştir.
- Atilla’nın Batı Roma’dan Prenses Honoria ile evlenmek istediği belirtilir.
Atilla’nın Ölümü ve Sonrası:
- Atilla’nın ölümünden sonra devlet oğulları arasında paylaştırılmıştır (veraset sistemi).
- Atilla’dan sonra devlet, İlek, Dengizik ve İrnek dönemlerinde yönetilmiş ancak gücünü kaybetmiştir.
